Artefact van de maand: Een romaans kapiteel uit Sluis

Tijdens een archeologisch onderzoek door Artefact in de Maagdenstraat te Sluis kwam een gebeeldhouwd kapiteel aan het licht. De blok kalkzandsteen werd los aangetroffen en is het enige bewaarde restant van de historisch belangrijke, maar inmiddels verdwenen, Onze-Lieve-Vrouwenkerk te Sluis.

Het kapiteel heeft een nauwkeurige sculptuur in romaanse stijl van een liggende man in mantel met lange, krullend haren en baard. Iconografisch beschouwd zijn liggende personen vaak slapende of dromende personages, maar dan hebben ze normaliter hun ogen dicht en een hand onder hun hoofd en dat is hier niet het geval. Waarschijnlijk werd de maat van de steen bepaald door de dikte van de steenlaag (circa 20cm hoog), waardoor er alleen in de horizontale richting ruimte was om de man af te beelden.

De lange haren en baard wijzen waarschijnlijk op een apostel. Onder het lichaam is een langwerpig voorwerp afgebeeld dat helaas flink beschadigd is, maar waarschijnlijk een staf, lans of knuppel voorstelt. Mogelijk is dit dus Jakobus de Mindere, de jongere broer van Jezus en een van de twaalf apostelen. Hij werd tot in de vroege 14de eeuw afgebeeld met een voldersknuppel, het instrument van zijn marteldood.

De vorm van het kapiteel en de onbewerkte zijde wijzen op gebruik bij een pilaster. Het zou deel van een portaal kunnen zijn geweest, mogelijk als onderdeel van de latei aan de onderzijde van het timpaan. Denkbaar in dat geval is dan dat er tenminste 11 vergelijkbare stenen zijn geweest waarop de andere apostelen waren afgebeeld. Het timpaan zou dan mogelijk een tronende Christus hebben verbeeld.

Yvonne de Rue, archeoloog, aardewerkspecialist